زیباترین لباس های سنتی ایرانی : ترکیبی از رنگ و اصالت
لباس پوشیدن مردم در بیشتر کشورهای دنیا شباهت زیادی به هم پیدا کرده. اما سال‌ها پیش هر کشور و منطقه‌ای لباس سنتی ویژه خودش را داشت. می‌خواهیم از زیباترین لباس های سنتی ایرانی برای‌تان بگوییم و ببنیم در شهرهای مختلف مردم چه لباسی به تن می‌کردند.
هنوز در روستاها مردم لباس محلی بر تن می‌کنند
سبک لباس پوشیدن آدم‌ها چیزی فراتر از مد و استایل به‌شمار می‌رود. ویژگی‌های فرهنگی، آب‌وهوایی، تاریخی و هنری در شکل گرفتن سبک لباس سنتی شهرهای مختلف تاثیر داشته. این روزها برای دیدن لباس سنتی ایرانی باید به روستاها یا شهرهای کوچک سر بزنیم. می‌توانیم در عکاسی لباس های سنتی را بپوشیم و با آنها عکس بگیریم.
گاهی هنرمندان با پوشیدن لباس محلی ما را غافلگیر می‌کنند، مثل جشنواره حافظ سال ۱۳۹۸ که در آن بعضی از بازیگران با لباس سنتی بلوچی و کردی به مراسم آمدند. بعضی از طراحان پوشاک هم در طراحی مانتو و لباس‌های دیگر از المان‌های لباس محلی بهره می‌برند.
آشنایی بیشتر با لباس مناطق مختلف و دیدن عکس‌های آنها خالی از لطف نیست. در این مطلب از اورنگ به منطقه‌های مختلف سرک می‌کشیم تا ببینیم مردم در گذشته چه مدل لباسی به‌تن می‌کردند و این لباس‌ها چه ترکیب رنگ و نوع دوختی داشتند. از بین شهرهای مختلف، چند منطقه را انتخاب کرده‌ایم، بنابراین، اگر شهرتان در این فهرست نبود، شما از لباس محلی‌تان برای ما بنویسند.
لباس سنتی بلوچی
گاهی لباس خیلی فراتر از پارچه‌ای برای پوشیدن است، و این نکته درمورد لباس سنتی سیستان و بلوچستان کاملا صدق میکند. خیلی‌ها باور دارند لباس بلوچی گران ترین لباس سنتی ایرانی است. در چند سال گذشته سوزن‌دوزی‌های بلوچی طرفدار بیشتری پیدا کرده‌اند و لوازم جانبی بلوچی را در فروشگاه‌های زیادی پیدا می‌کنید.
لباس مردم سیستان و بلوچستان، به‌ویژه لباس زنان، از طرح‌های اصیل ایرانی الهام گرفته و محدود به یک رنگ خاص نیست. بعضی از محققان سوزن‌دوزی سیستان و بلوچستان را شبیه نقش سنگ‌نگاره‌های تاریخی می‌دانند. البته لباس محلی طایفه‌ها و شهرهای مختلف این استان کمی با هم فرق دارند، اما کلیت لباس آنها یکی‌ست.
لباس بلوچی مردانه اغلب سفید است و شامل شلواری‌ست گشاد در کنار پیراهنی بلند، عرقچین و دستاری که دور سر می‌پیچند. لنگی هم به نام پتو دور خودشان می‌پیچند. لباس بلوچی زنانه برش‌های مشابهی دارد، با این تفاوت مهم که به رنگ‌های شاد و متنوع دوخته می‌شود و سوزن‌دوزی هنرمندانه‌ای دارد.
البته ارزشمندی و قیمت بالای لباس بلوچی فقط به‌خاطر سوزن‌دوزی نیست؛ الیاف ابریشمی که در بافت لباس به‌کار می‌رود، ارزشش را چند برابر کرده. آنها چادری به‌نام دولاق دارند، روبنده، کلاه، دستمال یا چارقد هم برای پوشاندن سر به‌کار می‌برند. قبا، جلیقه، دامن گشادی به اسم تمبو و پیراهنی بلند که از دو طرف چاک دارد، کامل‌کننده لباس آنهاست. بخش دیگر لباس بلوچی، سوزن‌دوزی‌‌ای است که از پا تا زیر زانو را می‌پوشاند و اسمش چاقچور است. سرپوش زنان جوان به رنگ‌های شاد است و زنان مسن‌تر رنگ تیره را برای سرپوش ترجیچ می‌دهند.
لباس سنتی کردی
پوشش کردها یکی از قدیمی‌ترین و قشنگ‌ترین لباس های سنتی ایرانی است. لباس کردی در شهرهای مختلف تفاوت‌های جزیی دارد، ولی ساختار اصلی آن شبیه هم است. پژوهشگران موارد مشابهی بین لباس سربازان و سرداران مادر در نقش‌برجسته‌های دوره هخامنشی و لباس کردی پیدا کرده‌اند که قدمت این لباس سنتی را نشان می‌دهد.
برای پوشاک کردی مردانه چوخه، شلوار، دستار، شال کمر، فرنجی و کلاه می‌دوزند. لباس زنانه کردی تیره نیست و رنگ‌های خیلی شادی دارد، درست شبیه به طبیعت آن منطقه. آنها حتا در مراسم عزاداری لباس مشکی به‌تن نمی‌کنند. این لباس‌ها از جنس تور، حریر، ساتن و مخمل دوخته می‌شوند. پارچه‌ها با انواع سنگ‌دوزی، سرمه‌دوزی، پولک‌دوزی، منجوق‌دوزی و ملیله‌دوزی تزیین می‌شوند.
آنها روی پیراهن نیم‌تنه می‌پوشند و دور کمرشان شال می‌بندند. قد پیراهن که به آن کراس می‌گویند و از پارچه گران‌قیمت انتخاب می‌شود، بلند است و گشاد دوخته می‌شود. روسری یا دستار معمولا ملیله‌دوزی شده، اما ممکن است به‌جای آن کلاو یا کلاه سر کنند. آن را با گلابتون یا پولک طلایی تزینن می‌کنند. یک ریسه نیم پهلوی یا قطاره از کلاو آویزان می‌شود و با هم روی سر محکم می‌شود. شلوار یا درپه روی ساق‌ها آزاد و روی مچ پا تنگ می‌شود.
لباس سنتی گیلکی
لباس زنان گیلان یکی از شادترین لباس های سنتی ایرانی به‌حساب می‌آید و مثل طبیعت این منطقه خوش آب‌ورنگ به‌نظر می‌رسد. لباس محلی منطقه‌های مختلف گیلان تفاوت‌های جزیی دارد، مثل لباس قاسم‌آبادی، تالشی و رسوخی.
اما دامن‌های پرچین و جلیقه‌هایی که با پولک‌دوزی تزیین شده‌اند، در همه آنها مشترک است. این دامن‌ها مشخصه لباس محلی گیلکی هستند و با ظریف‌کاری، سوزن‌دوزی و منجوق‌دوزی تزیین می‌شوند.
بالاپوش یا پیراهن در دو طرف چاک دارد و با یراق‌دوزی و چرخ‌دوزی روی آن کار می‌شود. نمونه‌های ابریشمی پیراهن را برای عروسی بر تن می‌کنند. جلیقه یکی دیگر از لباس‌های زنان گیلک است که گاهی جلو باز است، یا ممکن است سه دکمه باشد. به دامن‌های کوتاه گرد تومان و به دامن‌های بلند دراز تومان می‌گویند.
رنگ‌های شاد لباس سنتی گیلان گذشته از زیبایی، نقش اجتماعی زنان را هم نشان می‌داده، مثل شلیته سفید که دختران دم بخت می‌پوشیدند. چادر شب یا چادر شو هم هنگام کار برای آنها مفید واقع می‌شد.
لباس سنتی ابیانه
در مکان زیبایی مثل ابیانه توقع دارید پوشاک شاد و رنگارنگی ببینید. ناامید هم نخواهید شد، چراکه لباس مردم پر از رنگ و طرح است. درواقع لباس سنتی ابیانه به‌خاطر ویژگی‌های منحصربه‌فردی که دارد، ثبت ملی شده و بین زیباترین لباس های سنتی ایرانی قرار گرفته.
زنان این روستای تماشایی، هیچ‌وقت رنگ مشکی نمی‌پوشند و چارقدهای گل‌دار را از خودشان دور نمی‌کنند. چارقدهای زمینه سفیدی که با گل‌های خوش‌رنگ پوشیده شده‌اند، لباس سنتی ابیانه را از شهرهای دیگر متمایز میکند. آنها روی چارقد سربند گره می‌زنند و زیر آن عرقچین قرمز می‌پوشند. در مراسم عروسی عرقچین را با نقره تزیین می‌کنند تا باشکوه‌تر به‌نظر برسد.
پیراهنی که زنان ابیانه می‌پوشند، راسته و گشاد است. قد آن تا بالای زانو دوخته می‌شود و پایین آن با سوزن‌دوزی تزیین می‌شود. روی پیراهن یل به‌تن می‌کنند که همان کت است و بیشتر از پارچه ترمه انتخاب می‌شود. شلیته پرچین نواردوزی شده و جوراب دست‌بافت پنبه‌ای لباس آنها را کامل میکند. چادرشب هم دست‌بافت خود زنان است. چادر شب دختران جوان به رنگ زرد است، ولی مسن‌ترها قرمزش را سر می‌کنند.
مردان ابیانه شلوار سیاه و سفید گشاد می‌پوشند، جلیقه دارند و کلاه پشمی سر می‌کنند. مردان گیوه دست‌بافت خودشان را به پا می‌کنند. شال کمر آنها را زنان می‌بافند.
لباس سنتی آذربایجان شرقی
لباس محلی آذربایجان شرقی مثل هر منطقه‌ای از فرهنگ و تاریخ آن الهام گرفته است. در گذشته سه سبک لباس محلی شهری، روستایی و عشایری می‌پوشیدند، اما اکنون در شهرها لباس محلی نمی‌بینید. لباس محلی آذری برای زنان و مردان سه بخش سرپوش، تن‌پوش و پاپوش را دارد.
در پوشاک زنان آذری سرپوش، چارقد، پیشانی‌بند، پیراهن و روپوش دیده می‌شود. لباس‌ها زمینه روشن دارند و در آنها طرح گل دیده می‌شود. لباس زنان در دوره زندیه بیشتر از زمان‌های دیگر تزیین داشته و از پارچه زربافت در تهیه آنها استفاده می‌شده.
زنان پیراهن بلند با یقه گرد می‌پوشند که چین‌دار است. چارقد یا روسری به رنگ شاد است و اندازه بزرگی دارد. به پیراهن یقه گرد کوینک، به دامن بلند،تومان و به کتی که با مخمل یا ترمه دوخته می‌شود، یل می‌گویند. جلیقه و شلیته هم جزو بخش زنانه لباس محلی آذری به‌حساب می‌آید.
به لباس محلی مردان دوزملی آرغالیخ می‌گفته‌اند. لباس مردانه شامل شلواری‌ست که از بالا گشاد و در ساق پا تنگ می‌شود. نیم‌تنه آنها از کمر به پایین شبیه دامن می‌شود. اما آن‌چه تنوع زیادی دارد، کلاه مردان است که مدل و سبک متفاوتی دارد.
لباس سنتی بختیاری
لباس سنتی بختیاری‌ها شاد و رنگی‌ست و از طبیعت الهام گرفته. این پوشاک به‌خاطر طراحی و تنوع رنگ‌های شاد بین زیباترین لباس های سنتی ایرانی قرار می‌‌گیرد. برای دوخت لباس زنانه بین چهار تا ۱۰ متر پارچه مصرف می‌شود و همین مصرف بالای پارچه به قیمت آن اضافه کرده است.
زنان بختیاری جومه یا پیراهنی تا سر زانو تن می‌کنند که گاهی دو طرفش چاک دارد. دامن پیراهن چین‌دار نیست. زیر آن شلوار قری می‌پوشند که درواقع پاچه ندارد و چین‌دار دوخته می‌شود. جنس شلوار عموما مخمل است. از پارچه مخمل استفاده دیگری هم می‌کنند و جلیقه روی پیراهن را مخملی می‌دوزند.
سرپوش زنان بختیاری شامل لچک و مِینا است. لچک همان کلاه است که با سکه‌های قدیمی، پولک، سنگ یا مروارید تزیین می‌شود. روی آن مینا سر می‌کنند که مستطیل شکل و از جنس حریر است. مینا را با سنجاق روی سرشان محکم می‌کنند. اگر برای دوخت لچک از طلا استفاده شود، قیمت آن خیلی بالا می‌رود. لچک طلایی را بیشتر برای عروس درست می‌کنند.
لباس مردان بختیاری چوقا است که روی آن خط‌های سیاه و سفید موازی می‌بییند. جنسش از پشم گوسفنداست. پژوهشگران حدس می‌زنند طرح آن از معبد چغازنبیل الهام گرفته شده باشد، اگرچه دسته‌ای دیگر آن را برگرفته از طرح مقبره کوروش هخامنشی می‌دانند. حدس دیگر این است که رنگ سیاه و سفید بالاپوش مردانه نماد خیر و شر است.
لباس سنتی هرمزگان
لباس محلی مردم هرمزگان جذابیت خودش را دارد. کارشناسان سبک تزیین لباس را بی‌شباهت به هند و امارات نمی‌دانند. جنس لباس از پارچه‌های نازک و خنک است تا گرمای هوا قابل‌تحمل‌تر شود. رنگ لباس‌های زنانه هرمزگان شاد و روشن است. لباس محلی شهرهای مختلف هرمزگان کمی متفاوت است، اما کلیات لباس‌ها یکی‌ست.
پیراهنی که استفاده روزمره دارد از جنس تترون خنک دوخته می‌شود و پیراهن مهمانی از پارچه زربافت گران‌قیمت. یکی از معروف‌ترین مدل‌های پیراهن در هرمزگان می‌پوشند، کندوره نام دارد که همان گاندورا در زبان اسپانیایی‌ست. این مدل پیراهن را بیشتر در بندرعباس،بندر لنگه، خمیر و کنگ می‌پوشند.
پیراهن هرمزگانی به رنگ قرمز، سبز، صورتی، بنفش، سرخابی، زرد، نارنجی یا فیروزه‌ای انتخاب می‌شود. زیر آن پیراهن خنکی از وال سفید به تن می‌کنند. قد پیراهن تا سر زانو است و حاشیه آن نواردوزی می‌شود. به این ترتیب زیبایی شلوار بندری هم دیده می‌شود.
شلوارهای بندری از زانو تا مچ پا تنگ هستند و به رنگ‌های شاد طراحی می‌شوند. شلواری که استفاده روزمره دارد از جنس‌هایی مثل تترون، چیت و پوپلین دوخته می‌شود، اما برای مجلس رسمی و عروسی از اطلس، ساتن و پارچه زربافت استفاده می‌کنند.
تزیین شلوار بندری خیلی معروف است و کارهایی مثل گلابتون‌دوزی، دویی دستی، دویی چرخی و پولک‌دوزی روی آن انجام می‌شود. چادر در هرمزگان معنی متفاوتی دارد و خیلی رنگارنگ است. چادر در رنگ‌های روشن و شاد دوخته می‌شود و وقتی زنان کنار هم باشند، لباس‌های‌شان مثل رنگین‌کمانی از رنگ به‌نظر می‌رسد.
برقع یکی دیگر از پوشش زنان هرمزگان است که صورت را از تابش تند و گرم آفتاب حفظ میکند. در انتخاب پارچه برقع محدودیتی برای رنگ قائل نمی‌شوند و برای تزیین آن از منجوق‌دوزی استفاده می‌کنند.
لباس سنتی ترکمن
قوم ترکمن در استان‌های گلستان و خراسان زندگی می‌کنند و لباس سنتی آنها قدمتی بسیار طولانی دارد. ترکمن‌ها پارچه و چرم را خودشان تولید می‌کردند و با رنگ‌های طبیعی رنگ می‌زدند. زنان ترکمن کرم ابریشم پرورش می‌دادند و پارچه ابریشم می‌بافتند.
اکنون زنان ترکمن پیراهن بلندی می‌پوشند که تا قوزک پا می‌رسد. روی آن چارقدهای معروف‌شان را سر می‌کنند که چهارگوش و ضخیم هستند. چارقد ترکمنی از ابریشم و پشم درست می‌شود و ریشه بلند پشمی دارد. مشخصه این چارقد، گل‌های رنگارنگش است. برای خانه یا عروسی روسری نازک حریری به سر می‌کنند که به آن یالیق می‌گویند.
آنها شلوارهای سوزن‌دوزی‌شده به‌پا می‌کنند که نسبت به قبل کمتر تزیین می‌شوند. نیم‌تنه، کمربند و کلاه بخش‌های دیگر لباس سنتی ترکمن‌هاست که کمتر از گذشته مورداستفاده قرار می‌گیرند. سوزن‌دوزی روی لباس‌ها به ارزش آنها اضافه میکند و ظاهرشان را چند برابر قشنگ میکند، مثل سوزن‌دوزی پایین شلوار، یقه و سرآستین. زنان ترکمن از زیورآلات زیاد و متنوعی استفاده می‌کنند که جلوه بیشتری به لباس‌شان می‌دهد.
مردان ترکمن تن‌پوش، کلاه و شلوار پنبه‌ای به‌تن می کنند. پالتون روپوشی‌ست که فصل سرما می‌پوشند و اغلب پارچه راه‌راه دارد. قد آن بلند است و رویش دکمه دوخته نمی‌شود. کلاه برای ترکمن‌ها خیلی مهم است و از پوست گوسفند درست می‌شوند. کلاه آستر و لفاف دارد. احتمالا کلاهی که در ذهن شما نقش می‌بندد، از نوعی‌ست که پشم بلندی دارد، مشکی‌ست و تا بالای ابرو را می‌پوشاند.
نوبت شماست که از لباس سنتی شهر خودتان برای ما بنویسید. لباس سنتی کدام شهر را بیشتر دوست دارید؟
